انواع چوب
از زمان پیدایش گیاهان و درختان بر روی کره زمین، گونههای درختان زیادی در طول تاریخ رشد کرده اند و گونههای زیادی نیز منقرض شده اند. که هرکدام دارای ویژگیهای خاصی هستند و بعضی از گونهها فقط در مناطق خاصی یافت خواهند شد. چوب این درختان نیز با توجه به شرایطی از جمله جغرافیا و خاک و … با هم تفاوت دارند. این تفاوتها در مواردی مانند رنگ، بافت چوب و … دیده میشود که باعث میشود هر یک کاربرد متفاوتی در صنعت داشته باشد.
در این مقاله به انواع چوب خواهیم پرداخت و با ویژگیها و کاربرد آنها بیشتر آشنا میشویم.
انواع چوبهایی که قرار است در این محتوا با آنها آشنا شویم به شرح زیر میباشد:
چوب بلوط
- چوب آبنوس
- چوب گردو
- چوب پالیساندر
- چوب آکاژو
- چوب ونگه
- چوب بالسا
- چوب رز
- چوب وسترن رد سدار
- چوب راش
- چوب آکومه
- چوب ملچ
- چوب افرا
- چوب نراد
- چوب اقاقیا
- چوب ون
- چوب توسکا
بسیار مهم است که برای کار کردن با چوب خصوصیات و ویژگیهای آن را دانست زیرا این طور نیست که بتوان از هر نوع چوبی در هر سازه و پروژهای استفاده کرد. به طور کل انواع چوب در دو گونهی سوزنی برگ و پهن برگ دسته بندی میشود.
چوبهای پهن برگ زیر به شرح زیر میباشند:
آبنوس Diospyros Spp.
آکاژو کوبا (ماهاگونی) Swietenia mahagoni
افرای شبه چناری Acer pseudoplatanus
افرا (کرکف) Acer platanoides
بلند مازو Quercus castaneafolia
چنار platanus orientalis
زبان گنجشک (ون) Fraxinus excelsior
گردو Juglans regia
نمدار Tilia rubra
انجیلی Parrotia persica
زغال اخته Cornu mas
بید Salix alba
زیتون Olea europea
آکاژو آفریقایی Khaya ivorensis
افرا (کرب) Acer campestris
افرای شیردار Acer leatum
توسکا Alnus subcordata / Alnus glutinosa
راش اروپا Fagus sylvatica
غان Betula Spp.
ملچ Ulmus compestris
اقاقیا Robinia Pseudoacacia
شمشاد Buxus sempervirens
عرعر Ailantus glandulosa
صنوبر لرزان Populus tremula
عنبرسائل Liquidambar styraciflua
اکومه Aucoumea klaineana
افرای قندی Acer saccharum
بلوط Quercus Pedonculata / Q. Sessiliflora
راش ایران Fagus orientalis
سپیدار Populus alba
گلابی Pyrus communism
بارانک Sorbus torminalis
تبریزی Populus nigra
ممرز Carpinus betulus
ساپلی Entandrophragma
چوبهای سوزنی برگی که معرفی کردیم از قرار زیر است:
ارس ویرجینیا Juniperus virginiana
ماکوره Dumoria heckelii
اکالیپتوس Eucalyptus Spp.
گایاک Gvajacum officinale
تاکسدیوم Taxodium distichum
کاج سیاه Pinus nigra
سدر لبنان Cedrus libanotica
زربین (سور) Cupressus sempervirens
درخت لاله Liriodendron tulipifera
لیمبا Terminalia superba
بالزا Ochromea lagopus
نراد (ساپن) Abies pectinate
سرخدار Taxus bacata
کاج پروتسیا Pinus brutia
سرو خمره ای (نوش) Thuja plicata
کاج مطبق Araucaria angustifolia
مرانتی Shrea Spp.
تک – تیک Tectona grandis
آپیسه آ (نوئل) Picea excels
کاج الدار (کاج تهران) Pinus eldarica
کاج جنگلی Pinus sylvestris
لاریکس (ملز) Larix europea
چوب بلوط
چوب بلوط از جمله چوبهایی است که در بین سازههای چوبی بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. این چوب پرکاربرد خود نیز انواع مختلفی دارد.
ویژگی چوب بلوط
این چوب جنس سختی دارد و دارای نقوش زیبا و منحصر به فرد است و دارای رنگهایی از جمله قهوهای، سفید، خاکستری، است. معمولا بافت درونی رنگ قهوهای روشن یا تیره دارد و بافت بیرونی به رنگ سفید مایل به قهوهای دیده میشود. بافت تشکیل دهندهی آن درشت است و تار چوب به صورت راست است.
حفرههای سلولی چوب بلوط دارای تیل است و همین ویژگی باعث میشود تا بتوان از آن برای ساخت ظروف نگهداری مایعات استفاده کرد. زیرا وقتی چوبی تیل داشته باشد در نتیجه منافذ بین سلولی قابل نفوذ نخواهد بود.
چوب بلوط در برابر پوسیدگی مقاومت کافی را دارد و همین امر استفاده از آن را دوچندان میکند.
در نتیجه برای ساخت سازههایی که نیاز به مقاومت بالایی دارند و همینطور امکان پوسیدگی با توجه به شرایط زیاد است مانند قایق سازی، از این نوع استفاده میشود.
چوب ملچ
این چوب در دستهی چوب درختانی قرار میگیرد که نیمه سخت میباشد و در گونهی پهن برگان قرار میگیرد. این چوب نیز مانند چوب لبلوط دارای نقوش زیبایی میباشد. از این چوب در سازههایی که نیاز به روکش داشته باشد استفاده میگردد.
ویژگی چوب ملچ
بافت درونی و بیرونی دارای رنگهای متفاوتی هستند. در این نوع بافت درونی دارای رنگ قهوهای روشن تا قهوهای تیره و حتی مایل به قرمز میباشد و بافت بیرونی دارای رنگی متمایل به زرد کم رنگ میباشد.
کاربرد چوب ملچ
بافت چوب ملچ درشت میباشد و مقطع آوندهای چوب را میتوان در حالت عادی نیز مشاهده کرد. ملچ دارای رنگهای فوق العادهای است که با اجرای آستر برروی آن زیبایی دوچندانی پیدا خواهد کرد. ملچ برخلاف بلوط در برابر پوسیدگی مقاومت زیادی ندارد و نمیتوان از آن برای ساخت اشیایی استفاده کرد که در معرض پوسیدگی قرار دارند.
بیشتر در صنعت چوب خصوصا به خاطر دارا بودن رنگ منحصر به فرد، در ساخت اشیائ تزیینی مانند مبلمان، جعبه سازی و خمیرکاغذ و … مورد استفاده قرار میگیرد.
چوب کاج یا نراد(Abies)
چوب نراد در گونهی سوزنی برگان قرار میگیرد. این درخت از نظر اقلیمی در مناطق کوهستانی رشد میکند و همینطور در مناطقی دیده خواهد شد که از سطح دریا ارتفاع زیادی داشته باشند. اما این بدان معنی نیست که تنها میتوان آنها را در این اقلیم پیدا کرد بلکه در مناطق دیگر نیز رشد میکنند.
ویژگیهای چوب کاج یا نراد
به این گونه چوب چوب روسی نیز گفته میشود سختی کمتری نسبت به سایر دارد و همینطور وزن آن نیز کم میباشد. تاکنون ۵۰ گونه از کاج یا نراد شناسایی شده است که هر کدام دارای چوب متفاوتی است و برای بخشهای مختلفی به کار میرود.
در صورتی که چوب نراد در تابستان به دست آید دارای بافت سفتی خواهد بود که میتوان آن را از سایر چوبهای موجود در منطقه تشخیص داد. رنگ بافتها معمولا روشن است و با آسترکاری جلوهی زیباییرا پیدا خواهد کرد.
کاربرد چوب نراد یا کاج یا روسی
رنگ آن از رنگ سفید گرفته تا زرد کم رنگ و یا رنگ سفید مایل به قهوهای تشکیل میشود. حتی گونهای نیز دارای رنگ مایل به قرمز هستند. این چوب بین بافت درونی و بیرونی مرز مشخصی ندارد. از چوب نراد یا کاج و یا روسی که اغلب ایرانیان آن را با این نام میشناسند، اغلب در هنرهای چوبی مورد استفاده قرار میگیرد.
تارهای آن به صورت راست است و بافتها با هم هماهنگی دارند و درشت هستند. لازم به ذکر است که استفاده از این چوب در هنر منبت کاری توصیه نمیشود. اما از آنجایی که در برابر خوردگی حشرات مزاحم مقاومت کافی را دارد در نتیجه برای ساخت سازههایی مانند ستون و پله و آلاچیق گزینه مناسبی خواهد بود. چوب نراد در بخشهای کاغذ سازی نیز قابل استفاده است.
چوب توسکا
چوب توسکا در گونهی پهن برگان قرار میگیرد. دارای بافتی با رنگ روشن است.
وزنی که توسکا میتواند داشته باشد از ۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم تخمین زده شده است. معمولا افراد چوب راش را با توسکا اشتباه میگیرند در حالی که راش سنگینتر از توسکا است.
ویژگیهای چوب توسکا
از جمله رنگهایی که بافت این چوب میتواند داشته باشد رنگهایی از قبیل زرد، سفید، صورتی و ی اصورتی مایل به قرمز که در ایران نیز بیشتر با همین رنگ شناخته میشود، میتوان نام برد. همینطور اگر نور آفتاب به آن بتابد به رنگ قهوهای مایل به قرمز دیده خواهد شد.
کاربرد چوب توسکا
تقریبا بافت درون و بیرون توسکا یکی هستند و دارای منافذ بستهای میباشد. همینطور الیاف آن به صورت یکنواخت و راست تار قرار گرفته اند. در صنعت ساخت و ساز اشیای چوبی از توسکا برای ساخت شمع معادن، قالب چوبی و سایر موارد مورد استفاده میشود.
چوب گردو
از جمله چوبهایی کهدارای بافت زیبا و خوش رنگی است و همینطور در ایران نیز به وفور از آن استفاده میشود، چوب گردو میباشد. این درخت فقط در بخشهایی از کرهی زمین رشد میکند.
ویژگیهای چوب گردو
وزن آن به ۷۰۰ کیا.گرم نیز میرسد و در بین چوبهایی دسته بندی میشود که دارای وزن زیادی هستند. رنگهایی که بافت آن میتواند داشته باشد، قهوهای روشن یا تیره است که بین بافتها رگههای تیره دارد. در بین گونههایی رنگ خاکستری نیز مشاهده شده است.
قابل ذکر است که در صنعت سازههای چوبی معمولا از درون چوب گردو استفاده میشود و بافت بیرونی آن کاربرد زیادی ندارد.
کاربرد چوب گردو
همانطور که گفته شد گردو راست تار است و برای استفاده در هنرهای چوبی بسیار مناسب میباشد. البته قابل ذکر است که در صورتی که رشد درخت شرایط متفاوتی داشته باشد ممکن است کج تار شود همینطور بافت آن درشت است و سختی آن کم میباشد.
در صورتی که آستر کشی شود و یا رنگ آمیزی گردد درخشندگی منحصر به فردی را شاهد خواهید بود.
چوب تابستانه منافذ کوچکتری نسبت به نوع بهارهی آن دارد. همینطور به کمک حلقههای چوب که کاملا قابل تشخیص هستند میتوان سن درخت را تخمین زد. از چوب گردو در صنایعی مانند کابین سازی، منبت، معرق، ساخت درب چوبی و بسیاری دیگر از هنرهای چوبی استفاده میشود.
چوب اقاقیا
چوب اقاقیا در دستهی پهن برگان قرار میگیرد و در برابر شرایطی مانند پوسیدگی و خوردگی و سایر مواردی که مقاومت سازه چوبی را تهدید میکند، مقاومت فوق العادهای دارد.
ویژگی چوب اقاقیا
رنگ آن قهوهای مایل به رنگ زرد میباشد و در رنگهای کرم مایل به شکلاتی نیز دیده شده است. بسیار چوب مقاوم و سختی دارد و برای برش دادن آن باید از دستگاههای مناسب استفاده کرد. اقاقیا نیز مانند بلوط در برابر پوسیدگی و خوردگی ناشی از حشرات مقاومت بالایی دارد. وزن آن به ۷۵۰ کیلوگرم نیز میرسد.
کاربرد چوب اقاقیا
چوب اقاقیا در دستهی چوبهای کج تار قرار میگیرد و جهت استفاده فرایند خشک کردن زمان زیادی خواهد برد. این چوب زیبا با نقوش خاص و منحصر به فرد درخشندگی نیز دارد که با رنگ کردن دو چندان خواهد شد. از جمله اشیای که میتوان با آن ساخت میتوان به گیتار، قطعات خراطی و اشیای تزیینی اشاره کرد.
معرفی چوب وسترن رد سدار (Western Red Cedar):
معرفی چوب وسترن رد سدار در گونهی سوزنی برگان قرار میگیرد و ویژگیهایی دارد که در بین سایر چوبها کمتر به چشم خواهد آمد.
ویژگی معرفی چوب وسترن رد سدار
از جمله این ویژگیها رنگ منحصر به فرد آن است که بافت درونی دارای رنگ قرمز مایل به قهوهای است و حتی قرمز مایل به صورتی نیز دیده شده است، همچنین بافت بیرونی رنگ روشنی را شامل میشود و نسبت به بافت درونی، باریک است. به طور کل میتوان گفت معرفی چوب وسترن رد سدار در دستهی راست تار قرار میگیرد و در نتیجه همین ویژگی آن را نسبت به سایرین متمایز مینماید.
بافت این چوب متوسط تا درشت است اما دارای بافتهایی ایت که بسیار ریز میباشند و همین بخشها آن را با ارزش میکند. همینطور برای ساخت سازههایی که نیاز به مقا.مت بالایی دارند گزینه مناسبی خواهد بود.
کاربرد معرفی چوب وسترن رد سدار
این چوب معطر نیز میباشد و برای ساخت پلکان، الوار صنعتی، سازهای موسیقی و بسیاری دیگر از موارد کاربرد دارد.
چوب پالیساندر (Palisander)
چوب پالیساندر جزو گونهی پهن برگان است. بافت دورنی چوب به صورت ناگهانی به بافت بیرونی تبدیل میشود و در نهایت نقوش زیبایی را به وجود میآورد. در واقع چوب پالیساندر جزو زیباترین چوبهای موجود در طبیعت شناخته میشود.
ویژگی چوب پالیساندر
وزن آن به ۱۰۰۰ کیلوگرم میرسد و مانند بسیاری دیگر از چوبهایی که در این مقاله معرفی شد دارای مقاومت و دوام کافی است. پالیساندر تمام ویژگیهایی را که باید یک چوب زیبا داشته باشد را داراست و چون این گونه زیبا در معرض انقراض قرار دارد درنتیجه استفاده از چوب آن ممنوع است.
رنگ چوب پالیساندر شامل زرد و پرتقالی، قهوهای تیره مایل به رنگ قرمز میشود. همینطور بافت درونی و بیرونی آن کاملا مشخص است.
کاربرد چوب پالیساندر
چوب پالیساندر نیز راست تار است و اگرچه ممکن است درشت بافت دیده شود اما بافت متوسطی دارد. از آن برای مواردی مانند ساخت گیتار، ساخت سازههای زیتی، روکش گیری، صنعت مبلمان و بسیاری دیگر از موارد استفاده میشود.
چوب ون یا زبان گنجشک
چوب ون یا زبان گنجشک در کشور ایران به وضوح دیده می شود. از جمله ویژگیهای چوب آن میتوان به بافت سخت آن اشاره کرد که رنگ سفید صدفی و درمواردی سفید مایل به زرد دیده میشود و در دسته راست تارها قرار میگیرد.
ویژگی ون یا زبان گنجشک
ون یا زبان گنجشک درخشندگی خواصی دارد و وزن آن به ۷۰۰ کیلوگرم میرسد. این چوب نیز مانند پالیسلندر جزو زیباترین چوبها به حساب میآید و دلیل آن به خاطر دارا بودن رگهای بسیار در بافت آن میباشد. این رگها نیز رنگ سفید مایل به زرد و قهوهای روشن دارند.
کاربرد چوب ون یا زبان گنجشک
از این چوب برای ساخت سازههایی مانند چوب بیسبال، خراطی، جعبه سازی استفاده میشود. زبان گنجشک یا ونی که در ایران رشد میکند خوش نقش و نگارتر میباشد اما این تنه صنعتی نیست.
چوب افرا
در جهان ۱۱۵ گونه دارد سه گونه آن نیز در ایران رخ رشد میکند و پنج گونه دیگر نیز که تجاری هستند در کشور آمریکا یافت میشود. چوب این درخت سخت و نیمه سخت است و بسیار محکم و خوش نقش و نگار میباشد. افرا برای انجام رنگ کاری نیز انتخاب مناسبی است.
ویژگی چوب افرا
برخلاف بسیاری از چوبهایی که در گونه پهن برگان دسته بندی میشوند در افرا از بافت بیرونی بیشتر از بافت درونی برای ساخت و ساز استفاده میگردد.
رنگ بافت درونی افرا کرم روشن و در مواردی کرم مایل به سفید نیز میباشد. چوب آن راست تار است و درخشندگی خاصی دارد و بافت آن نیز ریز میباشد. این گونه به خاطر درخشندگی بافتهای آن افرای پلنگی نیز گفته میشود ممکن است.
بافتهای آن همواره راس تار نیست و در مواردی موجدار نیز رشد میکند. از آنجایی که این چوب این درخت دارای لکه های سفید رنگ میباشد، از آن برای ساخت سازههای تزیینی نیز استفاده میگردد و انتخاب مناسبی است. در مواردی این لکهها و رگهها در رنگهایی از جمله قرمز مایل به قهوهای نیز وجود دارند که در نوع خود منحصر به فرد است.
کاربرد چوب افرا
افرا برای ساخت صفحه ویولون و همینطور برای ساخت مبلمان و صنایع دستی استفاده میگردد. بافت درونی این چوب به رنگ قهوهای مایل به قرمز میباشد و در موارد تیره میشود اما با گذشت زمان و به طور طبیعی این رنگ متمایل تر میگردد. دلیل این تیره شدن نیز به خاطر قرار گرفتن در مجاورت اکسیژن و اشعه خورشید است. همین طور افرا ممکن است به رنگ سفید و یا رنگ عسلی طلایی مایل شود در نتیجه زمان زیادی باید منتظر ماند. همین طور از این گونه برای ساخت تجهیزات ورزشی، لوازم آشپزخانه و غیره نیز استفاده میگردد.
چوب آکاژو (Acajou)
اینگونه آفریقایی میباشد و در برخی از موارد در مناطق استوایی نیز دیده شده است و مختص این مناطق میباشد. وزن چوب آکاژو به حدود ۷۰۰ کیلوگرم حتی بیشتر میرسد.
ویژگی چوب آکاژو
بافت درونی رنگهای متنوعی دارد و از جمله این رنگها میتوان به رنگ صورتی کم رنگ و یا قهوهای مایل به قرمز تیره اشاره کرد. این بافت دارای رگههای تیره نیز میباشد. این گونه نیز در دسته راست تارها قرار میگیرد و اندازه بافتها متوسط تا درشت تقسیمبندی میشود.
چوب آکاژو دارای درخشندگی است و همینطور مقاومت کمی در برابر خوردگی توسط حشرات مزاحم دارد.
کاربرد چوب آکاژو
از این چوب بر روی ساخت مبلمان روکش عایق سازی و همینطور اشیای تزیینی استفاده میشود
