آیا نور خورشید می تواند باعث بروز حساسیت پوستی شود؟

حساسیت یا آلرژی به واکنش سیستم ایمنی بدن در برابر عوامل مختلف نامیده می شود که به اشکال مختلف بروز داده می شود. عوامل ایجاد کننده آلرژی می تواند خوردنی، نوشیدنی، بوییدنی، مواد شیمیایی و … باشد. حساسیت ها انواع مختلفی دارند که اغلب به صورت ارثی و از والدین به فرزندان منتقل می شوند. البته گاهی حساسیت انتقال داده شده در فرزند به صورت پنهان باقی می ماند و هرگز خود را نشان نمی دهد. اما می تواند به نسل های بعدی برسد. گاهی حساسیت القایی و گاهی در نتیجه اختلال خود ایمنی شکل می گیرد. یکی از انواع حساسیت ها، حساسیت به نور خورشید یا فتودرماتوز نام دارد که این مقاله به معرفی آن اختصاص داده شده است.

حساسیت به نور خورشید چیست؟
شاید گمان کنید که حساسیت به نورخورشید همان آفتاب سوختگی است؛ اما این نظر اشتباه است و این دو با هم متفاوتند. تابش نور آفتاب به شکل طولانی مدت، موجب قرمزی، سوزش یا خارش پوست می شود که به آن آفتاب سوختگی می گویند و اغلب همه را درگیر می کند. اما برخی افراد در کوتاه مدت نیز دچار چنین مشکلاتی می شوند که به آن حساسیت به نور خورشید گویند.

عامل اصلی ایجاد کننده واکنش های آلرژیک، اشعه ماوراء نور خورشید است که با برخورد به پوست سیستم ایمنی بدن را تحریک می کند. پاسخ سیستم ایمنی به این وضعیت، منقبض کردن عروق خونی پوست است. در نتیجه این فرآیند علائم پوستی ظاهر می شوند که فرد را دچار دردسر می کند.

چه عواملی باعث ایجاد این نوع حساسیت در افراد می شود؟
بر اساس اینکه عامل ایجاد کننده حساسیت در فرد چیست ما با انواع مختلفی از آنها روبرو هستیم.

۱. در اغلب موارد حساسیت به نور خورشید، نتیجه القا با دارو یا مواد شیمیایی است. برخی داروهایی که به شکل مختلف مانند خوراکی یا تزریقی وارد بدن می شوند، به محض قرار گرفتن فرد در معرض نور خورشید سمی می شوند. به همین دلیل واکنش های آلرژیک پوستی را با خود به همراه دارند. این موضوع فقط محدود به داروها نیست و مواد آرایشی بهداشتی که برای پوست استفاده می شوند، گاهی حاوی چنین مواد شیمیایی هستند. از این مواد می توان به انواع کرم ها، لوسیون ها و … اشاره کرد. این مواد نیز در سطح پوست استعمال شده و به محض تماس با نور خورشید، موجب ایجاد حساسیت می شود. این نوع حساسیت، فتودرماتوز خارجی نام دارد.

۲. گاهی حساسیت به نور خورشید از اختلالات ژنتیکی منشا گرفته و به آن فتودرماتوز ژنتیکی می گویند. از این نوع می توان به سندروم بلوم اشاره کرد.

۳. در برخی موارد اختلالات متابولیکی در بدن در ایجاد این نوع از حساسیت تأثیر گذار است. مثلا در مواردی یکی از فرآیندهای متابولیک بدن مثل تولید و دفع پورفیرین ها دچار اختلال می شود که دلیل آن وجود واکنش های شیمیایی غیرطبیعی در بدن است. همین امر واکنش های پوستی را به همراه دارد. این نوع حساسیت، به فتودرماتوز متابولیک شهرت دارد.

۴. در فتودرماتوز تشدید کننده، عامل اصلی ایجاد کننده حساسیت، مشکل خود ایمنی است. در واقع به دلیل قرار گرفتن تحت تابش نور خورشید، سیستم ایمنی تحریک شده و و با حمله به پوست، واکنش های شدیدی ایجاد می کند. واکنش ها می توانند به صورت التهاب شدید پوست و حتی مفاصل، جوش های چرکین، اگزما، سلول های پوستی جداگانه و … باشد.

۵. گاهی مشکلات بدون هیچ دلیل خاصی و فقط به دلیل قرار گیری زیر تابش نور خورشید ایجاد می شود. در این موارد علائمی مثل کهیر، خارش و جوش بروز داده می شود. از شایع ترین این حساسیت می توان به نور پلی مورف اشاره کرد. افراد مبتلا به این بیماری در سطح پوست خود لکه های برجسته، دانه های قرمز و ریزی را مشاهده می کنند که گاهی خفیف و گاهی شدید است. به این نوع از حساسیت ها به نور خورشید، فتودرماتوز اولیه می گویند.

افراد مستعد این نوع حساسیت، چه علائمی را مشاهده می کنند؟
افراد در میران حساسیت مشابه نیستند و واکنش آنها از خفیف تا شدید متفاوت است. در موارد خفیف علائم چند روز تا حداکثر یک هفته بر روی پوست باقی مانده و به تدریج و البته در صورت قرار نگرفتن مجدد در برابر نور خورشید محو می شوند. اما در موارد شدیدتر، این زمان طولانی تر شده و به درمان های دارویی نیاز پیدا می کند. علائم ناشی از این نوع حساسیت متنوع بوده و به شکل جوش قرمز، جوش خارش دار، جوش ترشح دار، خارش، سوزش، تاول، کهیر و پوسته پوسته شدن می باشد. اغلب این علائم در مناطقی از پوست که در معرض مستقیم تابش نور خورشید است مشاهده می شود که شامل صورت، گردن و دست ها می باشد. البته گاهی بخش های دیگر پوست بدن نیز درگیر این علائم می شود که به ندرت اتفاق می افتد.

در صورت مشاهده علائم چگونه باید با آن برخورد کنیم؟
در صورت بروز هر یک از این علائم، بهتر است سریعا به پزشک متخصص پوست مراجعه کرد. در این صورت پزشک با بررسی پوست، سابقه پزشکی و محصولات استفاده شده، تا حد زیادی متوجه این نوع حساسیت خواهد شد. اما برای اطمینان بیشتر ممکن است از آزمایش خون، فوتوتست و فوتوپچ استفاده کند. پس از انجام این آزماشات به صورت قطعی نوع حساییت شما مشخص خواهد شد. سپس پزشک بر اساس شدت حساسیت، درمان های دارویی را تجویز خواهد کرد.

جالب است بدانید که درمان قطعی برای حساسیت به نور خورشید ارائه نشده است. اصلی ترین راه کنترل این حساسیت، پرهیز از تابش نور خورشید است. در برخی موارد نیز پزشکان افراد را چندین جلسه در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار می دهند و با این کار پوست را بی حس کرده و آستانه تحمل را افزایش می دهند. متخصصان پوست همواره به افراد دارای حساسیت از این نوع، توصیه می کنند که در زمان اوج تابش نور خورشید یعنی بین ساعات ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر به بیرون مراجعه نکنند. همچنین بهتر است در محیط بیرون، از پوشش های حفاظتی نظیر عینک آفتابی، کلاه و دستکش استفاده شود. علاوه بر این بهتر است قبل از قرارگرفتن زیر تابش نور خورشید، از کرم ضد آفتاب مورد تایید استفاده گردد.