چگونه متوجه تنبلی چشم کودکان خود شده و با آن مقابله کنیم؟

تنبلی چشم یا آمبلیوپی، نوعی اختلال در بینایی است که سه درصد از افراد جامعه را درگیر کرده است. معمولا در این اختلال، یکی از چشم ها دچار افت بینایی می شود. افت بینایی می تواند به صورت تاربینی یا دوبینی باشد. در این حالت، ممکن است چشم معیوب، از مسیر اصلی خود منحرف شود. در مواردی نادر، دو چشم نیز می تواند دچار اختلال شود. این حالت، که هر دو چشم به سمت داخل یا به سمت بیرون منحرف می شوند، لوچی نام دارد.

علائم اولیه تنبلی چشم معمولا در سنین کودکی بروز پیدا می کند. موضوع مهم در رابطه با این اختلال، زمان تشخیص آن است که برای درمان اهمیت فوق العاده ای دارد. به عبارتی هر چه سریعتر به این مشکل در کودک پی برده شود، درمان آن آسان تر و کامل تر است. زیرا محققان معتقدند تا قبل از سن ۵ سالگی، مشکل بینایی در تنبلی چشم کودکان قابل درمان است و می تواند کاملا بهبود یابد. زیرا تا این سن رشد و تکامل مرکز بینایی در مغز ادامه دارد. اما اگر تا این سن، تشخیصات لازم صورت نگیرد، کاهش دید چشم ادامه داشته و عود می کند. در نهایت می تواند به ضعف بیشتر و دائمی چشم ختم شود. تنبلی چشم گاهی می تواند یکی از نشانه های اولیه تومور چشمی باشد. از همین رو تا قبل از شروع دبستان، بهتر است سه بار بینایی کودکان توسط مراکز مربوطه غربالگری شود. آزمایشات مخصوص این کار برای شیرخوارگان، نوزادان و کودکان متفاوت است. حتما لازم است کودکان در سنین بین سه تا پنج سال برای انجام این آزمایشات و بینایی سنجی به پزشک مراجعه کنند.

نشانه های تنبلی چشم
اما بار اصلی تشخیص این اختلال ژنتیکی، بر عهده والدین خصوصا مادر است. والدین همواره باید کودک خود را زیر نظر داشته باشند و کوچک ترین نشانه ها را جدی بگیرند. تنبلی چشم نشانه هایی دارد که باید والدین با آنها آشنا بوده و در صورت مشاهده آنها، به متخصص مراجعه کنند.

انحراف چشم ها: مهم ترین شاخصه تنبلی چشم، انحراف یک یا هر دو چشم است. اما باید توجه کنید که ممکن است این علامت ظاهر نشود و حتما به دنبال این نشانه نباشید.

انجام حرکات خاص: کودکان مبتلا به تنبلی چشم، به دلیل کاهش دید یکی از چشم ها، معمولا برای انجام کارهای خود، بر چشم سالم خود تکیه می کنند. آنها نمی دانند که تاربینی چگونه است و به همین دلیل با شما در این باره صحبت نخواهند کرد. پس شما به دنبال حرکات خاص در آنان باشید. این کودکان وقت مشاهده تلوزیون و کارهایی مشابه، سر خود را می چرخانند. همچنین برای بهبود وضعیت بینایی از تنگ کردن چشم ها یا گرفتن چشم معیوب با یک دست استفاده می کنند.

مشکل در دروس خواندنی و ریاضی: این کودکان در انجام تکالیف و خواندن دروس خود نیز دچار مشکل می شوند. به دلیل تار بینی یا دوبینی، بسیاری از اعداد یا کلمه ها را اشتباه دیده و می نویسند. حتی برای خواندن هم ممکن است کلماتی را تکراری یا اشتباه تلفظ کنند و حتی جملات و خطوط را گم کنند. به دلیل تلاش زیاد این کودکان برای رفع خطاها و بهتر دیدن، آنها خیلی زود خسته می شوند. یکی دیگر از نشانه های این اختلال ناتوانی کودک از نوشتن بر روی یک خط است.

حواس پرتی: مبتلایان به تنبلی چشم نمی توانند به میزان کافی تمرکز داشته باشند و دچار حواس پرتی می شوند.

مشکل در تشخیص فاصله: در تنبلی چشم، به دلیل کاهش دید یکی از چشم ها، عملاً بیشتر وظایف بر عهده چشم سالم است. به دلیل حذف یکی از میادین دید، فرد برای تشخیص فاصله دچار مشکل می شود. در حقیقت کودک نمی تواند دوری یا نزدیکی اشیاء اطراف خود را به درستی تشخیص دهد. این موضوع بسیار خطرناک است و می تواند منجر به حوادثی شود؛ از قبیل افتادن از پله ها، برخورد به دیوار و … .

راه های درمانی
درمان های ارائه شده برای آمبلیوپی بر اساس نوع اختلال متفاوت است. در انحراف و تنبلی یک چشم، چشم سالم را با پارچه یا عینک های مخصوص به نام محافظ می پوشانند. با این کار چشم ضعیف تر به کار گرفته شده و تقویت می شود. در نتیجه تمرکز آن بیشتر شده و هر دو به تعادل می رسند. بنابه تشخیص پزشک در این موارد عینک های طبی و قطره های چشمی نیز تجویز می شود.

اما در لوچی که هر دو چشم درگیر می شوند، بر اساس اینکه دید به سمت داخل یا بیرون باشد، روش های درمانی متفاوت خواهد بود. معمولا در انحراف رو به داخل، به دلیل ضعف شدید ماهیچه ها متخصص از جراحی برای درمان اختلال استفاده می کند. اما در انحراف رو به بیرون، مشکل با تمرینات بینایی سنجی و عینک های طبی به مرور حل خواهد شد.

در پایان این نکته را به یاد داشته باشید که تشخیص زودهنگام در درمان این اختلال بیش از هر چیزی اهمیت دارد.